Heidense geschiedenis is in, onder en rondom ons (gastblog)

Heidense geschiedenis is in, onder en rondom ons (gastblog)

Hier vlakbij mijn huis liggen enkele heilige plaatsen, zowel kerk als klooster. Door de kerk zijn deze plekken in Heiloo (Runxputte), Bergen (Ruïnekerk), Alkmaar (Alkmaarder Hout en Laurenskerk) en Egmond (duinen, Adelbertusakker en Adelbertabdij) aangewezen als oer-heiligdom. Volgens het principe van het oer-heiligdom zijn dit plekken die ver voor de kerstening al heilig waren “verklaard” door de kerk. Natuurlijk moet je dit met een flinke schep zout nemen. De kerk houdt van overnemen en overdrijven.

Ik hoorde er van en dacht er niet veel over na. Tja, de Kerk is wel erg groot en er zijn overal kerken, dus dit is niet zo bijzonder. En nu, bijna vier jaar verder vanaf het moment dat ik er over hoorde, begint alles op zijn plaats te vallen. Door een paar bezoeken aan musea en archieven kwam ik er achter dat het begrip oer-heiligdom eigenlijk niet wordt gebruikt door de kerk, en dat deze plekken hier in de buurt nauwelijks worden benoemd in de archieven anders dan “besith van den Bahrmhaertigheid des Kerken”, bezit van de Kerk dus. Hoe komt het dan toch dat deze plekken heilig zijn verklaard, terwijl de kerkelijke plechtigheden of kerstening pas eeuwen later gebeurde?

Runxputte, Heiloo

“De geschiedenis van het Heiligdom gaat terug tot het eind van de veertiende eeuw. In die tijd vond een boer op zijn land een Mariabeeld. Hij nam dit mee naar huis, maar op miraculeuze wijze keerde het terug naar de plaats van vinding. Rond dezelfde tijd raakte een schip in nood voor de kust ter hoogte van Heiloo. In zijn nood bad de schipper tot God. Hij hoorde boven het gebulder van de golven en het geraas van de wind een heldere vrouwenstem die zei: ‘Als ge mij gaat eren zal de wind gaan keren’. De schipper herkende de stem van de Godsmoeder en beloofde zich voor haar verering in te zetten. Veilig aan land gekomen kwamen de beide verhalen bij elkaar en de plaats voor de bouw van de Genadekapel was daarmee gevonden. Uit 1409 is er een document bewaard in het archief van het Aartsbisdom Utrecht dat spreekt over de ‘capelle in de banne van Heiligenloo’.”

Dat is wat het diocesaan van het heiligdom schrijft op de website. Het aparte is dat er ontzettend veel verhalen rondgaan over het gebruik van een eerdere put op deze locatie. Deze put zou gebruikt zijn als offerplaats voor de Gaiacultus die vroeger in deze regio zou zijn geweest. Het rare is zelfs dat ik mensen uit verschillende Asatru- en Gaia-groepen heb gesproken uit het buitenland die wel van “Roexpoot” hebben gehoord maar niet van Heiloo. (ik heb even de foto’s en namen weggehaald want privacy is hoog)

Ook als ik even verder kijk, lijkt het er op dat er hier in de buurt al “heidense” nederzettingen waren. Het zou mij dan ook niks verbazen als een Adalbert of een Willibrort een bestaande bron heeft omgedoopt tot christelijke put om handig gebruik te maken van de aanwezige gelovigen en heidenen. Dit was al een vaste werkwijze van de Kerk om de drempel tussen heidens en christelijk te verminderen. Denk maar aan Kerst en de zonnewende.

Ruïnekerk, Bergen

De Ruïnekerk in Bergen is speciaal. Onder de huidige kerk, die verwoest is door de Spanjaarden tijdens de Slag om Alkmaar, is een put begraven. Deze put is terug te vinden onder de fundamenten van de kapel die er eerder stond. Ook hier is dus weer een put of waterbron te vinden, geslagen door de Kerk op een bestaande waterbron. Het mooie van Bergen is dat het niet ver van het duinbos af ligt. Misschien ken je wel het Baduhennabos, de bosplek aan de kust in Frisia waar Friezen en andere “heidenen” een legioen Romeinen afslachtten. Oneindig Noord Holland zegt het volgende:

Dit bos is genoemd naar een godin. In het bos van Baduhenna hebben de Friezen in het jaar 28 na Chr. de Romeinen verslagen. Dezen waren op strafexpeditie nadat de Friezen het Castellum Flevum hadden belegerd, een Romeins fort in de nabijheid van het tegenwoordige Velsen. Getuigenissen van deze door Tacitus beschreven strijd zijn echter nooit gevonden. We weten dus niet precies waar dit bos lag. Er wordt ook aan getwijfeld of het wel over een gewoon bos gaat, of over een moerasachtig bos. Tacitus beschrijft een waterrijk landschap waar de Romeinen vlonders en bruggen moesten bouwen voordat zij aan hun strafexpeditie konden beginnen.

Echter grijpt ONH aan het verkeerde eind en vermeld dat het waarschijnlijk ging om Heiloo, wiens naam verwijst naar Heilig Bos. Echter is al bewezen dat Heiloo verwijst naar Hoog gebied (Hei = heilig en Loo = Lei = plaats) of Heilig water (Hei = heilig en Loo = Water).

Een andere plek is het huidige duinreservaat in Bergen. Dit beboste gebied is niet door de mensen aangelegd en er is een groot deel van het bos gekapt om het dorp bij te bouwen. Volgens archeologen is het dorpscentrum gebouwd rondom de Ruïnekerk en zijn er sporen gevonden vanuit de 2e eeuw na Christus, maar is de nederzetting nog ouder. In de omgeving bleek de getijdenwerking geen bos kon opleveren, behalve hier waar het hoger is en het water het niet kon bereiken. Zou dit het Baduhenna kunnen zijn?

Hoe dan ook is de connectie tussen geloof en eeuwenlange heidense verhalen in Bergen enorm sterk. ik beveel zeker aan om de Ruïnekerk te bezoeken en vervolgens eens door te lopen naar het duinreservaat. Je voelt de stilte om je heen, ondanks de razende auto’s over de smalle straatjes.

Alkmaarder Hout en Sint Laurenskerk, Alkmaar

Over het Alkmaarder Hout is niet ontzettend veel bekend. Hier heb ik wat hulp gehad van ene Francisca vanuit Ravenswyrd, een online chatroom voor pagans. Zij is bekend met Alkmaar en volgt ook met regelmaat Pagans Noord-Holland. Zij vertelde me dat dit bos in 1607 kunstmatig is aangelegd en een lange tijd niks mee was. Echter vertelde ze dat er vanaf 1666 (!) alweer “alternatief” gebruik van werd gemaakt. Apart, want in 1632 is de eerste heks vervolgd in Alkmaar. Ene Maritge beschuldigde in Alkmaar Neel Bouten van “Gij zijt een kol, een nachtvliegster, gevleugelde duivelshoer, gij hebt
mijn kind betoverd”. De “heidenen” doken onder en toen rond 1660 het Alkmaarder Hout volgroeid was, kon men weer naar buiten en gebruikten zij het bosje als een soort hagenprekenplek. Of dit echt zo is, kan ik niet bewijzen. Wat ik wel weet is dat hier ’s avonds laat met volle maan wel eens opvallend genoeg een groepje mensen zit bij het stadspodium. Toeval?

De Sint Laurenskerk is ook weer bovenop iets heidens gezet. Rond 600 na Christus stond hier nog een heidense tempel, en werd de omgeving door Friezen gecontroleerd. Zij maakten hier een verdedigingswal omheen en de ruwe schetsen van oud Alkmaar waren klaar. Na de kerstening van de omgeving is hier een kleine houten kapel op gebouwd. Dit verklaarde voor mij ontzettend veel. Ik voelde me nooit thuis in die kerk, behalve in het zijschip, waar ogenschijnlijk de houten kapel moet hebben gestaan. Nu de kerk niet meer gewijd is (maar wel nog steeds op de heiligenlijst staat) heeft de heidense grond misschien meer spel en kan de kracht zich vrijuit bewegen in de omgeving. Het is een hele prettige plek om te lopen.

Adelbertusakker en Adelbertabdij, Egmond

Wat opvalt als je Google Maps van Egmond erbij pakt, is de hoeveelheid heiligdommen. Egmond telt 6 officiële heiligdommen, wat gigantisch is voor zo’n kleine omgeving. Drie daarvan gelden als oer-heiligdom. Dat is een deel van het duinreservaat (ogenschijnlijk ooit gebruikt als boetepacht vanuit het graafschap), de Adelbertusakker en de Adelbertabdij. Adalbert (niet Adelbert dus), was net zoals Willibrort een missionaris. Hij kerstende de gebieden rondom Egmond, sterft en zijn volgelingen bouwen een kerkje op zijn graf in het oude Egmond op de plek die nu de Adelbertusakker wordt genoemd. Dit is het oudste Egmond, dat in oude geschriften ook wel Eckmunde, Hecmunde of Egmunde heet.

De Adelbertusakker zegt het volgende:

Na Adelbert’s dood werd hij begraven op de akker, alwaar de inheemse bevolking waarschijnlijk lang voor de komst van Adelbert hun doden vereerden en misschien ook ter plaatse begroeven.

Wat toevallig weer dat er een heiligdom werd geplaatst op een heidense plek, gesticht in de 6e eeuw. Nog aparter is dat er schijnbaar opeens na de dood van Adelbart/bert een waterbron ontsprong. Weer een put. Altijd weer water. De rust daar in onwaarschijnlijk. Je hoort er de zee en de weg even verderop, maar als je je op de akker begeeft, valt dat allemaal weg. Niks van te merken. Ik voelde mij er thuis, in connectie met bekende onbekenden. En ik geloof echt niet dat mijn voorvaderen allemaal christelijk waren..

Graaf Dirk I laat rond 922 een kloostertje bouwen in Hallum (nu Egmond Binnen) en een twintigtal nonnen bidden voor het zielenheil van de grafelijke familie. De relieken van Sint Adelbert trokken veel belangstelling, maar na twee keer brand was er helaas nog maar weinig van over. Geruchten waren zelfs zo erg dat twee vooraanstaande voorheen heidense families, wiens voorvaderen geweigerd hadden gekerstend te worden, de schuld kregen. Nu wilt het toeval dat er een document in het Utrechts bisdom-archief ligt: de Annalen van Egmond. Hierin wordt slechts 1 zin gerept, en gelijk is dat een hele mooie om hier in te voegen:

In occasione ad domum Dei, duo sunt motus

Vertaald bij benadering, mijn latijn is niet lekker: Ter gelegenheid huis gods, twee zijn verplaatst.

Daar waar in de tijd voor de kerstening overledenen nog vlakbij huis werden begraven, is het aannemelijk dat de kracht van deze nog steeds de bodem voeden. Oké, het klooster werd een ruïne in opdracht van Willem van Oranje, en veel later weer herbouwd. Maar het getuigt nog steeds van een onzichtbare kracht, eng soms zelfs.

Het duinreservaat valt echter nergens te vinden, behalve een minieme vermelding als gift aan de Kerk door graaf Dirk II. Wel is er op Google Maps een Tree of Life te vinden. Misschien een misplaatste grap, maar na een bezoekje is dit toch erg indrukwekkend. In de heide van het duinreservaat groeit hier wel een gigantische boom, niet in grootte maar in breedte. Een boom met meerdere stammen en grote wortels. Mooi dat zeker, maar niet de Tree of Life 🙂

Leylijnen en de “oer-heiligdommen”

Nog gekker is het als je de beroemde leylijnen doortrekt door deze plekken heen. Ook op een gezoomde kaart lijkt alles wel in een verloop van een leylijn te liggen. Verklaart dit de kracht die uit deze plekken doorstroomt?Afbeeldingsresultaat voor leylijnen kaart

De lijnen doorlopend in zee zijn de belangrijkste leylijnen. De kaart is origineel gemaakt op https://www.lemurantis.com/spiritueel-potentieel.html en gebruikt kerken, begraafplaatsen en heiligdommen. Echter is dit overeenkomend met https://www.mariellekerssens.nl/2018/10/29/krachtplekken-en-leijlijnen-in-heiloo-nh/ en gebruikt het uitvormen van leylijnen.

Wat ik hiermee duidelijk wil maken is dat ons verleden verstopt zit, maar het nog steeds doorklinkt in ons dagelijks leven. Heiligdommen blijven heilig, zowel voor Christenen als heidenen.

1 reactie

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.